kuzatish

Kuzatish — vaqt davomida ob’ekt, hodisa yoki jarayonlarning holati va dinamikasini o’rganish maqsadida ularni kuzatish, ma’lumot to’plash va tahlil qilish jarayonidir. Bu atama ko’plab sohalarda xavfsizlik, samaradorlik va qonuniy me’yorlarga rioya etishni ta’minlash uchun qo’llanadi. Jarayon ko’rib chiqish, nazorat qilish yoki izlanish ma’nosini anglatadi.

Kuzatish turli usullar bilan amalga oshiriladi: to‘g‘ridan-to‘g‘ri kuzatish (ko‘rish, yozuvlar olib borish), avtomatlashtirilgan monitoring (sensorlar, kameralar, tarmoqlar orqali monitorинг), shuningdek ma’lumotlarni tahlil qilish orqali olingan signallarni tushunish. Ba’zi hollarda kuzatish real vaqt rejimida, ba’zilarida esa belgilangan vaqt oralig‘ida amalga oshiriladi.

Kuzatish ko‘plab sohalarda qo‘llaniladi: huquqni muhofaza qilish va xavfsizlik (CCTV yozuvlari, hodisalarni kuzatish), ishlab chiqarish va ish xavfsizligi (ishchilar faoliyatini nazorat qilish, xavfsizlik talablariga rioya etilishini ta’minlash), atrof-muhit va jamoat sog’ligi (havo sifati, agro- va epidemiologik monitoring), hamda sog‘liqni saqlash (bemorlardagi hayotiy ko‘rsatkichlar monitoringi) va ilmiy tadqiqotlar.

Xususiy hayotga hurmat, ma’lumotlarni himoya qilish va shaffaflik kabi masalalar kuzatish bilan chambarchas bog‘liq. Ma’lumotlar faqat belgilangan maqsad uchun to‘planishi, foydalanuvchi yoki jamiyat tomonidan ruxsat berilishi, saqlanish muddati cheklanishi, kirish huquqlarining nazorati va natijalar bo‘yicha hisobot berilishi muhimdir. Turli yurisdiktsiyalarda kuzatishni tartibga soluvchi qonunlar farq qiladi; ehtiyoj va xavfsizlik bilan fuqarolik huquqlari orasidagi muvozanat asosiy masala hisoblanadi.