karboksyhemoglobiinia

Karboksyhemoglobinemia, znana także jako zatrucie tlenkiem węgla, to stan, w którym we krwi rośnie poziom karboksyhemoglobiny, powstałej w wyniku wdychania tlenku węgla (CO). Powoduje to zmniejszenie zdolności krwi do transportu tlenu i utrudnia jego uwalnianie w tkankach, co może prowadzić do niedotlenienia narządów.

Fizjologia: CO ma wysokie powinowactwo do hemoglobiny, tworząc karboksyhemoglobinę. Powstałe związki zmieniają krzywą dysocjacji oksyhemoglobiny w lewo, co utrudnia oddawanie tlenu. Dodatkowo CO może wiązać się z mioglobiną i innymi enzymami, wpływając na metabolizm komórkowy i energetyczny.

Przyczyny i źródła narażenia: najczęstsze źródła to spalanie paliw kopalnych w źle wentylowanych urządzeniach domowych (piece, kotły, piecyki gazowe, kominki), silniki spalinowe w zamkniętych przestrzeniach, pożary, a także paliwa lotnicze i przemysłowe procesy spalania.

Objawy: w łagodniejszych przypadkach występują ból głowy, zawroty, osłabienie i nudności. W miarze nasilenia mogą pojawić się zaburzenia świadomości, dezorientacja, duszność, w cięższych stanach — utrata przytomności, drgawki, zaburzenia rytmu serca i śpiączka. Rzadko obserwuje się charakterystyczny, czerwono-różowy odcień skóry; nie jest to wiarygodny wskaźnik.

Diagnostyka: kluczowym badaniem jest pomiar karboksyhemoglobiny (COHb) za pomocą co-oksymetrii i gazometrii. Pulsoksymetria może być fałszywie prawidłowa. COHb często oznacza się w krwi tętniczej; wartości rosną wraz z natężeniem ekspozycji.

Leczenie: natychmiastowe usunięcie źródła CO i podanie 100% tlenu przez maskę ochronną. W cięższych przypadkach rozważa się terapię tlenem w komorze hiperbarycznej, zwłaszcza u ciężko zatrutych, u pacjentów z objawami neurologicznymi lub w ciąży.

Prognoza i zapobieganie: rokowanie zależy od czasu ekspozycji i stężenia COHb. Zapobieganie obejmuje działanie czujników tlenku węgla, dobrą wentylację i regularną konserwację urządzeń spalających paliwa.