ihtiyaç

İhtiyaç, bir kişinin ya da toplumun yaşamını sürdürmesini, güvenliğini veya iyi oluşunu sağlayan, zorunlu olarak görülen durum ya da şeydir. Bir eksikliğin hissedildiği durumlarda insanlar bu eksikliği gidermeye yönelik davranışlar geliştirir ve kaynaklarını buna göre kullanırlar.

Kelimenin kökeni Arapçaاحتياج (ihtiyaj) olup Osmanlı Türkçesi’nde de kullanılmıştır. Modern Türkçe’de ihtiyac olarak yazılır; benzer anlamlarda gereksinim ya da arzu kelimeleriyle karşılaştırılır. İhtiyaç kavramı, gündelik dilde çokça kullanılırken, akademik ve teknik metinlerde “temel ihtiyaçlar” ve “üst düzey ihtiyaçlar” gibi sınıflamalara da tabi tutulabilir.

İhtiyaçlar genellikle iki düzeyde ele alınır. Temel ihtiyaçlar, yaşamı sürdürmeye doğrudan bağlı olanlar (barınma, gıda, su, sağlık) olarak görülür. Daha üst düzey ihtiyaçlar ise güvenlik, ait olma duygusu, saygı ve kendini gerçekleştirme gibi psikolojik ve sosyal boyutları kapsar. Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisi buna örnek olarak sıkça referans verilen bir çerçevedir.

Ekonomi bağlamında ihtiyaçlar, tüketici davranışlarını yönlendiren motivasyonlar olarak değerlendirilebilir. Ancak piyasa verileriyle ilgili olarak “ihtiyaç” terimi çoğu zaman soyut bir kavram iken, “talep” belirli bir fiyatta karşılanmayı ifade eden gerçek piyasa talebini belirtir.

İhtiyaç sözcüğü, günlük yaşamda sıkça kullanılırken, “ihtiyaç sahibi” gibi ifadelerle yardıma, dayanışmaya vurgu yapan toplumsal kullanımlara da olanak tanır. Kullanım bağlamına göre temel düzeyden yüksek düzeye uzanan geniş bir anlam yelpazesi vardır.