halojenürler

Halojenürler, halojen atomunun bir veya daha çok bağla başka bir elemente bağlı olduğu kimyasal bileşiklerdir. Bu grubun iki ana alt sınıfı vardır: inorganik halojenürler ve organik halojenürler. İnorganik halojenürler, halojenlerle metal veya ametal iyonlarının oluşturduğu tuzlar ya da oksitlerdir; örnekler NaCl (sodyum klorür), KBr (potasyum bromür) ve FeCl3’tür. Organik halojenürler ise karbon–halojen bağı içeren organik bileşiklerdir; örnekler CH3Cl (metil klorür), CH2Cl2 (dikloroetan) ve CCl4’tür.

Karbon–halojen bağı nedeniyle organik halojenürlerin bağ karakteri kovalenttir ve moleküller çoğunlukla polar özellik gösterir. İnorganik halojenürler çoğunlukla iyoniktir. Halojenürlerin fiziksel halleri ve uç değerleri yapısına bağlıdır; basit bileşikler gaz veya sıvı, daha büyük yapılar ise katı olabilir. Kimyasal olarak halojen bağları substitution veya elimination reaksiyonlarında önemli rol oynar; özellikle organik halojenürler SN1 ve SN2 reaksiyonlarında yaygın olarak kullanılır. Çevre ve sağlık açısından bazı halojenürler toksik veya biyobirikimli olabilir ve ozon tabakasını etkileyen bileşikler olarak kayda geçmiştir.

Kullanım alanları geniştir: inorganik halojenürler gıda katkıları, kimyasal üretim ve elektro metalürji gibi endüstrilerde, organik halojenürler çözücü olarak, ilaç ve plastik üretiminde; PVC’nin üretimi gibi polimerler halojenlidir. Üretim ve kullanımlarında güvenlik ve çevre etkileri nedeniyle çeşitli ulusal ve uluslararası regülasyonlar uygulanır.