gözlemler

Gözlem veya gözlemler, bir olay, durum veya nesne hakkında dikkatli ve sistematik farkındalıkla yapılan fark etme ve veri toplama sürecidir. Türkçede tekil gözlem ve çoğul gözlemler terimleri kullanılır; gözlemler bilimsel inceleme, günlük yaşam veya çeşitli disiplinlerde bilgi edinmenin temel yöntemlerinden biridir.

Bilimsel bağlamda gözlemler, verinin temel kaynağıdır. Doğrudan gözlem, olayların kendisini algılamak ve ölçümlemek anlamına gelirken dolaylı gözlem, ölçüm sonuçlarının yorumuna dayanabilir. Gözlemler nitel (betimleyici) veya nicel (sayısal) olabilir ve yapılandırılmış gözlem, katılımcı gözlem gibi yöntemlerle sistemleştirilir. Gözlem kaydı, zaman, yer, bağlam ve ölçüm birimleriyle net biçimde tutulmalıdır ki tekrarlanabilir olsun.

Gözlemin güvenilirliğini zedeleyen bazı sorunlar vardır: gözlemci yanlılığı, dikkat seçiciliği, Hawthorne etkisi gibi davranışsal etki ve yorum hataları. Bunların üstesinden gelmek için önceden tanımlanmış protokoller, eğitimli gözlemciler, karşılaştırmalı (gözlemciler arası) güvenilirlik çalışmaları ve çoklu veri kaynaklarıyla triangülasyon uygulanır.

Gözlemler, biyoloji, ekoloji, psikoloji, antropoloji, sosyoloji, eğitim ve gazetecilik gibi alanlarda yaygın kullanılır. Hipotez oluşturma, teori testi ve betimleyici raporlama için önemli destek sağlar; deneylerle bir arada kontekst sunar ve deneysel yöntemlerin uygulanamadığı durumlarda da bilgi üretimine katkı verir.