geocentryzm

Geocentryzm to model kosmologiczny, według którego Ziemia jest centrum wszechświata, a Słońce, Księżyc i inne ciała niebieskie krążą wokół niej. W klasycznych ujęciach ruchy ciał niebieskich tłumaczono za pomocą złożonych torów zwanych epicyklami i deferentami, co miało odpowiadać obserwowanym ruchom z Ziemi. Geocentryzm utrzymywał się jako dominujący pogląd w starożytności, a następnie w średniowieczu i epoce nowożytnej, często w połączeniu z chrześcijańską kosmologią.

Najważniejszym matematycznym i teologicznym ucieleśnieniem geocentryzmu był system Ptolemeusza. Opisuje on ruchy planet poprzez sieć epicykli, deferentów i equantów, co pozwalało na dopasowanie obserwowanych wrażeń ruchów z prawami ruchu ciał niebieskich. System ten przetrwał w nauce europejskiej i arabskiej przez wieki, wpływając zarówno na praktykę astronomiczną, jak i na światopogląd.

W reeolucji kopernikańskiej w XVI wieku doszło do stopniowego odrzucania geocentryzmu na rzecz heliocentryzmu, zgodnie z którym Słońce leży w centrum, a planety, w tym Ziemia, krążą wokół niego. Copernicus opublikował te tezy w 1543 roku, a prace Keplera i obserwacje Galileusza dostarczyły kluczowych dowodów. Z czasem mechanika newtonowska ugruntowała heliocentryzm jako dominujący model opisu układu słonecznego.

Obecnie geocentryzm jest rozumiany przede wszystkim jako koncepcja historyczna i kulturowa, służąca do opisu dawnej kosmologii. W nauce został zastąpiony przez modele helioc entryczne i bardziej zaawansowane teorie kosmologiczne.