Ptolemeusza

Ptolemeusz, łac. Ptolemaeus, gr. Ptolemaios, znany w polskiej terminologii jako Ptolemeusz, był grecko-egipskim astronomem, geograficznym i matematykiem, działającym w Aleksandrii w II wieku n.e. Daty jego życia są niepewne; najczęściej podaje się rokokoło 100–170 n.e. Jego prace wywarły ogromny wpływ na rozwój nauk przyrodniczych i kartografii przez wiele stuleci.

Najważniejsze dzieła Ptolemeusza to Almagest, Geographia i Tetrabiblos. Almagest to obszerne kompendium astronomii, w którym opisuje geocentryczny model wszechświata z wykorzystaniem deferent i epicykli, oraz podaje szczegółowy katalog gwiazd (około tysiąca dwudziestu dwóch). Geographia to zbiór wiedzy geograficznej, zawierający system współrzędnych (długość i szerokość), opisy regionów i instrukcje tworzenia map; wprowadza pojęcie siatki kartograficznej i wpływa na późniejszą kartografię europejską. Tetrabiblos to traktat z astrologii, który stał się fundamentem astrodiagnostyki i praktyk astrologicznych w średniowieczu.

Metodologicznie Ptolemeusz korzystał z wcześniejszych źródeł – zwłaszcza Hipparcha i materiałów egipskich oraz mezopotamskich – i scalał je w spójną systematykę. Jego prace były szeroko tłumaczone na arabski i łaciński, co zapewniło im długotrwały wpływ na astronomię, geografię i kartografię. Wkład Ptolemeusza wprowadzania koordynatów geograficznych i uporządkowania obserwacyjnych danych uczynił go jednym z najważniejszych umysłów starożytnego świata naukowego.