göletler

Göletler, küçük boyutlu su birikintileri veya yapay olarak oluşturulmuş depolama alanlarıdır. Türkçede gölet, gölün küçültülmüş biçimi olarak kullanılır ve çoğunlukla tarımsal sulama, hayvancılık veya rekreasyon gibi amaçlarla değerlendirilir. Doğal göletler ile yapay göletler olmak üzere iki ana kategoriye ayrılır ve her iki durumda da sığ bir su kütlesi niteliğini taşır.

Oluşumlarına göre doğal ve yapay göletler öne çıkar. Doğal göletler, yağışlar, karstik su kaynakları veya akarsuların yan kollarında oluşan su birikintileridir ve yıl içinde su seviyeleri değişebilir. Yapay göletler ise çoğunlukla tarımsal sulama, hayvancılık veya enerji üretimi amacıyla bentler, barajlar veya kanallar ile inşa edilir. Geniş alanlardan ziyade sınırlı yüzeyli ve derinlikleri genelde küçüktür.

Ekoloji ve işlev açısından göletler önemli habitatlar sağlar. Suda yaşayan bitki ve hayvanlar için yaşam alanı sunar, kuşlar ve amfibiler için göç ve üreme alanı oluşturabilir. Ayrıca balık yetiştiriciliği, rekreasyon (balık tutma, tekneyle gezinti) ve yer altı suyu yönetimi için kullanılır. Ancak tarımsal gübre ve hafriyat gibi girdilerin akışı eutrofikasyon riskleri doğurabilir; siltlenme, su kalitesi bozulması ve biyolojik çeşitlilik baskılarına dikkat etmek gerekir.

Görüldüğü üzere göletler, doğal süreçler ve insan etkinlikleriyle şekillenen küçük ölçekli su ekosistemleridir ve tarımsal, ekolojik ile rekreasyonel işlevleriyle çok yönlü bir role sahiptir.