frumefni

Frumefni eru grunnbyggingarefni efna. Hvert frumefni samanstendur af atómum. Atómið hefur kjarna þar sem róteindir og nifteindir liggja, og rafeindir sem sveima í hvolfi kringum kjarna. Fjöldi róteinda í kjarna ákvarðar atómanúmerið Z og þannig hvaða frumefni það er. Atóm með sama Z tilheyra sama frumefni, en massi atómsins A er summan róteinda og nifteinda. Isótopar eru útgáfur af sama frumefni með sama Z en mismunandi fjölda nifteinda.

Frumefni eru raðu upp í periodíska töfluna eftir Z. Taflan skiptir í hópa og periodur. Hópar hafa svipaða efniseiginleika og endurtekning mynsturs í töflunni gerir það mögulegt að spá fyrir um efnahvörf og uppbyggingu efna.

Flokkun frumeinanna byggist oft á eðlisfræðilegum einkennum: málmar, málmleysingar og aðrir flokkar. Málmar eru almennt góðir leiðarar og hafa ákveðin einkenni sem tengjast málmhluta og harðni. Málmleysingar eru oft óleiðarar og hafa mismunandi eðlis- og efnafræðileika. Sum frumefni liggja á mörkum þessara hópa og eru kölluð metalloids.

Náttúrulegar uppsprettur: Sum frumefni finnast náttúrulega í jarðskorpunni, andrúmslofti og geimnum; önnur eru framleidd í rannsóknarstofum. Frumefni eru grundvöllur lífs, efnafræði og iðnaðar og hafa mikil áhrif á vísindi og tækni.

---