málmar

Málmar eru hópur efnasambanda og frumefna sem einkennast af hátt rafleiðni og hitaleiðni, mikilli formhæfni og ljómandi yfirborði. Flestir málmar eru fastir við stofn við stofn, en kvikasilfur er undantekning og er flytjanlegur við stofn. Málmar mynda oft oxíð-, sulfíð- eða önnur efnasambönd í efnahópum og geta myndað jákvæðar jónir í efnasamböndum.

Flokkun málma skiptist oft í járnmálma (ferrous) og ójárnmálma (non-ferrous). Járnmálmar, sem innihalda járn, fela í sér járn og stál, en ójárnmálmar fela í sér kopar, gull, silfur, ál og fleiri. Málmblöndur eru samsetningar málma sem hafa aðra eiginleika en hreinn málmur; dæmi eru stál (járn+kol), bronsa (kopar+tenn) og feltsamsetningar sem ráðleggja hörku, þéttleika eða tæringarþol.

Uppruni og vinnsla: Málmar finnast víða í bergi sem málmblöndur eða sem hreinn málmur. Í námuvinnslu er málmríkt berg grafið upp, málmnumindun er aðskilin, og fiðrildi er brædd til að framleiða hreinan málm eða heildar málmblöndur. Endanleg hreinsun felur oft í sér ferli eins og bræðslu, rafgreiningu og efnislegar aðferðir.

Notkun og áhrif: Málmar eru grundvöllur í byggingar- og verkfræðilegu framleiðslu, raf- og raftækni, ökutækja og mörgum öðrum tæknigeirum. Algengar notkunarmálma eru járn/stál fyrir byggingar, kopar í rafleiðni, og ál fyrir léttbyggingar. Endurvinna málma er mikilvæg til að draga úr umhverfisáhrifum, spara orku og forða auðlindum.

Saga: Notkun málma hefur mótað mannkynssöguna, frá bronsöld til járnaldar og framleiðslu nútíma tækni.