farqlanadi

Farqlanadi — o‘zbek tilidagi fe‘l formasi bo‘lib, inglizchada “is differentiated” yoki “varies” ma’nosini beradi. Bu fe‘l ob’ektlar, xususiyatlar yoki holatlar o‘rtasidagi farqni ifodalash uchun ishlatiladi. Ko‘pincha ilmiy matnlarda, tahlil yozuvlarida va kundalik nutqda farqlanish yoki o‘zgaruvchanlik mavjudligini bildirish uchun qo‘llanadi.

Grammatik jihatdan farqlanadi fe‘lining hozirgi zamon, uchinchi shaxs birlik, passiv ovozini ifodalaydi. Fe‘l ildizi farqlan- bo‘lib, unga passiv ovoz uchun -lan- qo‘shiladi va -adi yakuniy qo‘shimchasi bilan hozirgi zamon shakli hosil bo‘ladi. Masalan: Bu ikkita mahsulotning narxlari farqlanadi.

Qo‘llanish kontekstlari keng bo‘lib, kundalik nutqda ob’ektlar o‘rtasidagi farqni ko‘rsatishda, ilmiy matnlarda esa o‘zgaruvchanlik yoki farqlanish darajasini ifodalashda ishlatiladi. Tilshunoslikda so‘zlarning ma’nolari kontekstga qarab farqlanadi degan gaplar bitta misol bo‘la olar. Ma’lumotlar tahlilida ham turli guruhlar o‘rtasidagi farqlar farqlanadi degan ifodalar uchraydi.

Etymologik tarafdan farqlanadi fe‘li farqlash (to differentiate) ildizidan rivojlangan bo‘lib, -lanadi shakli pasiv fikrini, -adi esa hozirgi zamonni ko‘rsatadi. Tadbirlar, testlar yoki metodologiya tavsiflarida “farqlanadi” shakli keng tarqalgan bo‘lib, antonimlari sifatida “bir-biriga o‘xshamaydi” kabi iboralar ishlatiladi.