elastikiyet

Elastikiyet, bir değişkenin başka bir değişkenin değişimine gösterdiği tepkinin büyüklüğünü ölçen bir kavramdır. Ekonomi, mühendislik ve doğa bilimlerinde kullanılır. En çok bilinen türleri talep elastikiyeti, arz elastikiyeti, gelir elastisitesi ve çapraz elastisitedir.

Ekonomide elastikiyetler, yüzde değişim oranlarıyla hesaplanır. Talep elastikiyeti, fiyat değişimindeki yüzde talep değişiminin yüzdesine bölünmesiyle elde edilir. E_d > 1 ise talep esnektir, E_d < 1 inelastik sayılır, E_d = 1 ise birim elastiktir. Arz elastikiyeti benzer şekilde tanımlanır. Gelir elastisitesi, tüketim miktarındaki yüzde değişimin gelir yüzdesine oranıdır. Çapraz elastisite, bir malın talebinin diğerinin fiyatındaki değişime verdiği yanıtı gösterir ve pozitiftir ise birbirinin yerine tüketilirler, negatiftir ise tamamlayıcıdırlar.

Esneklikleri etkileyen başlıca faktörler şunlardır: alternatif ürünlerin bulunabilirliği, malın ihtiyacının niteliği, gelir payı, tüketici alışkanlıkları ve zaman ufku. Genelde kısa vadede talep ve arz daha inelastik, uzun vadede ise daha elastik olabilir.

Mekanik elastikiyet ise bir malzemenin gerilme altında gösterdiği deformasyonu tanımlar. Hooke’un yasına dayanır; elastik modül (Young modülü) malzemenin sertliğini ifade eder ve mühendislik tasarımında temel bir parametredir. Elastikiyet kavramı, karar vericiler için talep ve maliyet dinamiklerini anlamada, mühendisler için tasarım güvenliğini belirlemede kilit rol oynar.