edilmemek

Edilmemek, Türkçe’de etmek fiilinin pasif yapısının olumsuz hâlini oluşturan bir fiil formudur. Temelde edilmek (to be done) fiilinin olumsuzlamasıdır ve -memek ekiyle birleşerek ‘edilmemesi’ şeklinde kullanılır. Bu yapı, fiilin “yapılmaması” anlamını belirtir ve cümlede pasif bir çerçeve kurar.

Dilbilgisel olarak edilmemek, fiiller arasındaki pasif-olumsuz ilişkisini ifade eden fiilimsilerden (edilmekten türeyen) bir örnektir. Türkçe’de bu tür yapılar çoğunlukla daha resmi veya yazınsal dilde karşımıza çıkar. Günlük dilde ise edilmemek yerine edilmemeli veya yapılmaması gerektiğini belirten ifadeler daha sık tercih edilir.

Kullanım açısından edilmemek, doğrudan bir eylemin yapılmaması gerektiğini belirtmek için kullanılabilir. Ayrıca bir kavramın “edilmemesi” durumu hakkında açıklama yapılırken fiilin edilmemesi, olayın gerçekleşemediği ya da gerçekleşmesi istenmediği anlamını taşıyabilir. Ancak daha doğal ve akıcı bir ifade elde etmek için çoğu zaman edilmemeli, yapılmamalı gibi karşıt formlar tercih edilir.

Edilmemek şeklinin bulunduğu örnekler çoğunlukla resmi veya hukuki metinlerde görülür. Örneğin, “Bu yönergenin uygulanmaması gerekir” ifadesi, edilmemek yerine daha akıcı bir karşılığa sahiptir. Fiilimsiler arasında edilsizlik veya yasa dışı durumları anlatırken edilmemek yapısı uygun bir yansıma sunabilir.

Görünüm olarak edilmemek, Türkçe’nin pasif-olumsuz türetim sisteminin bir parçasıdır. Dilbilgisi çalışmaları ve yazılı metin analizlerinde bu yapı, eylemin yapılmaması gerekliliğini ifade eden bir araç olarak değerlendirilir. See also: Türkçe fiilimsiler, edilmek, yapılış yapıları, olumsuzluk ekleri.