Fiilimsiler

Fiilimsiler, Türkçede fiil kökünden türeyen ve cümlede fiil yerine geçmeyen, ancak isim, sıfat veya zarf görevlerinde kullanılan yapılar bütünüdür. Bu yapılar, fiilin bağımsız zaman ve kişi çekimini almadan kullanılmasıyla finite (sınırlı) olmayan bir grubu oluşturur. Fiilimsiler genelde fiille ilgili bir kavramı tek başına veya başka sözcüklerle bir araya getirir ve cümlede özne, nesne veya belirteç konumunda karşımıza çıkar.

Mastar (çapraz olarak infinitive) olarak adlandırılan mastar, fiil köküne -mak/-mek eklerinin getirilmesiyle oluşur. Mastar, isimleşmiş bir fiil olarak özne ya da nesne görevi görebilir. Örnek: “Koşmak sağlıklıdır.” Burada koşmak, özne konumundadır ve mastar işlevi görür.

Sıfat-fiiller, fiillerin sıfat görevinde kullanılmasıyla oluşur ve bir ismi nitelendirir. Aktif sıfat-fiiller genellikle -an/-en ekleriyle, pasif sıfat-fiiller ise -ılan/-ilen gibi eklerle kurulur. Örnekler: “Giden adam” (giden = gelecek fiilinin sıfatı), “Yapılan iş” (yapılan = yapmak fiilinin pasif sıfatı).

Zarf-fiiller ise fiilin nasıl, ne şekilde, ne zaman yapıldığını belirten zarflar üretir. -arak/-erek, -ip, -meden/-madan, -ken gibi eklerle kurulur ve cümlede zarf görevi görür. Örnekler: “Koşarak geldi,” “Görmeden şaşırdı,” “Giderken beni ara.”

Fiilimsiler, fiili sınırlı çekimlerden bağımsız olarak farklı sözcük türlerinde kullanma imkanı sunar ve Türkçe’de fiil kökünden türeyen önemli bir dilbilgisi alanını oluşturur.