dziczenie

Dziczenie to proces, w którym organizm domowy lub uprawna roślina z czasem przystosowuje się do życia w stanie dzikim, poza bezpośrednią opieką człowieka. Pojęcie obejmuje zarówno zwierzęta, jak i rośliny. Ferale populacje mogą powstawać wskutek ucieczek zwierząt z hodowli, porzucenia, uwolnienia do środowiska, jak również naturalizacji gatunków uprawnych, które przetrwały w warunkach natury. W szerszym ujęciu dziczenie odnosi się do powrotu cech dzikich, czyli utraty cech charakterystycznych dla udomowienia.

Mechanizmy dziczenia obejmują adaptację do warunków środowiskowych, selekcję naturalną w nowym środowisku oraz genetyczne zmiany w kolejnych pokoleniach. Zwykle wiąże się z ograniczeniem zależności od człowieka, zwiększeniem roamingu, zmienioną strategią odżywiania i obrony, a także z rekonstrukcją cech morfologicznych i behawioralnych. W przypadku roślin uprawnych dochodzi do odwrócenia cech uprawnych, takich jak spektrum strategii rozmnażania, rozsiew nasion czy odporniejsze na warunki środowiskowe formy dzikie.

Przykłady obejmują dziczenie zwierząt domowych (feralne koty, psy, świnie, konie oraz inne gatunki), a także dziczenie roślin uprawnych, które w naturalnych siedliskach powracają do form przetrwalnikowych lub innych cech charakterystycznych dla dzikich populacji. Dziczenie wpływa na ekosystemy poprzez konkurencję z gatunkami rodzimymi, możliwą krzyżową zbieżność genetyczną i rozprzestrzenianie się nowych, feralnych populacji.

Znaczenie ekologiczne i zarządzanie dziczeniem obejmują monitorowanie populacji, ograniczanie ucieczek zwierząt, kontrolę rozmnóżenia, a także ocenę wpływu na bioróżnorodność i zdrowie ekosystemów. W praktyce prowadzi to do działań prewencyjnych, kontrolnych i czasem eradycyjnych, w zależności od kontekstu i ryzyka dla środowiska.