domestykacj

Domestykacja (ang. domestication) to długotrwały proces, w którym gatunki dzikie stają się zależne od ludzi i nabywają trwałe cechy genetyczne, behawioralne i morfologiczne. W odróżnieniu od oswojenia, które dotyczy pojedynczych osobników, domestykacja obejmuje całe populacje i prowadzi do różnic między gatunkiem udomowionym a jego dzikim przodkiem.

Główne mechanizmy to selektywna hodowla i zmiany w środowisku ludzkim. Dzięki temu wybrane cechy, takie jak łagodność i większa tolerancja na kontakt z człowiekiem, utrwalają się w kolejnych pokoleniach. Często obserwuje się także zmiany morfologiczne i fizjologiczne, które bywają nazywane syndromem udomowienia.

Najbardziej znane przykłady to psy (Canis lupus familiaris), koty (Felis catus), bydło (Bos taurus), owce (Ovis aries), kozy (Capra hircus) i świnie (Sus scrofa domesticus). W rolnictwie kluczową rolę odgrywają zboża i inne uprawy, takie jak pszenica, jęczmień, ryż, kukurydza i ziemniaki, które przez wieki były kształtowane przez człowieka.

Proces ten rozpoczął się niezależnie w różnych regionach świata; najstarsze przykłady odnoszą się do obszarów, gdzie rozwijała się rolnicza gospodarka. Szacuje się, że udomowienie psów miało miejsce od kilkunastu do kilkudziesięciu tysięcy lat temu; uprawy roślin zaczęły się około 10 000 lat temu. Współczesne badania genomowe pomagają zrozumieć historię domestykacji i jej zastosowania w rolnictwie i ochronie środowiska.