denotacji

Denotacja to pojęcie z zakresu semantyki i logiki, odnoszące wyrażenie językowe do obiektów, do których się odnosi w świecie. W najprostszym ujęciu denotacja jest rozszerzeniem wyrażenia, czyli zbiorem obiektów, które wyrażenie odnosi. Dla wyrażeń rzeczownikowych denotacja to zbiór bytów, które można opisać tym wyrażeniem; dla nazw własnych – pojedynczy, konkretny obiekt.

Denotacja bywa różna od znaczenia (sense). Denotacja określa odniesienie wyrażenia do obiektu lub zbioru obiektów, natomiast znaczenie opisuje treść poznawczą lub sposób identyfikowania tego odniesienia. W wielu tradycjach semantycznych te dwa pojęcia są rozróżniane, co pomaga analizować kontekst i zmienność odniesień.

W semantyce formalnej i modelowaniu wyrażeń denotacja zależy od modelu. Stałe i imiona odnoszą się do pojedynczych obiektów w domenie; predykaty odnoszą się do zbiorów (relacji) odpowiednich do ich arności; zdanie jako całość ma wartość logiczną prawdy lub fałszu. W modelach intensjonalnych denotacje mogą zależeć od świata możliwych, co pozwala opisywać kontekst modalny i epistemiczny.

Przykłady: wyrażenie „pies” ma denotację równą zbiorowi wszystkich psów; „Polska” denotuje pojedynczy obiekt – państwo Polska; „Warszawa” to denotacja pojedynczego miasta. Predykaty takie jak „jest dużym zwierzęciem” mają denotacje jako zestaw cech (relacje między obiektami), a zdania „Pies jest zwierzęciem” mają wartość prawdy w danym modelu.

Zastosowania obejmują teoretyczną semantykę języka, logikę i tłumaczenia automatyczne. Ograniczenia dotyczą kontekstu, wielości światów możliwych oraz fikcyjnych referentów, które mogą prowadzić do różnic w denotacji między kontekstami.