biotransformacji

Biotransformacja to zestaw procesów chemicznych przebiegających w organizmach żywych, w wyniku których związki organiczne ulegają modyfikacjom biologicznym. Celem przemian jest zwykle zwiększenie hydrofilowości związku i ułatwienie jego eliminacji z ustroju, a czasem wytworzenie metabolitów o aktywności biologicznej.

Najważniejsze grupy reakcji tworzą faza I i faza II. Faza I obejmuje reakcje utleniania, redukcji i hydrolizy prowadzące do lekkich modyfikacji cząsteczek. Głównymi katalizatorami są enzymy z rodziny cytochromu P450 oraz inne oksygenazy i reduktazy. W fazie II następuje koniugacja z endogennymi donorami, takimi jak kwas glukuronowy, siarczan czy glicyna, co prowadzi do powstania bardziej wodnych metabolitów, łatwiejszych do wydalania. Typowe enzymy konjugacyjne to UDP-glukuronozylotransferazy, sulfatotransferazy i transferazy glutationowe.

Biotransformacja odgrywa kluczową rolę w farmakokinetyce i toksykologii. Dzięki niej leki mogą być aktywowane lub dezaktywizowane, a także przekształcane w formy mniej toksyczne. W środowisku biotransformacja obejmuje biodegradację związków przez mikroorganizmy, rośliny i grzyby, co wpływa na losy zanieczyszczeń i procesy bioremediacji.

Czynniki wpływające na tempo i charakter biotransformacji obejmują genetykę (polimorfizmy enzymów), wiek, stan zdrowia wątroby, interakcje leków, dietę i czynniki środowiskowe. Zrozumienie tych procesów ma znaczenie dla skuteczności terapii, bezpieczeństwa leków oraz ochrony środowiska.