biokumulacji

Biokumulacja (bioakumulacja) odnosi się do gromadzenia się substancji chemicznych w organizmach na skutek pobierania z otoczenia i/lub pokarmu oraz z powolnej eliminacji. W efekcie stężenie substancji w organizmie może przewyższać jej stężenie w środowisku. Substancje często to związki lipofilne lub metale ciężkie.

Mechanizmy biokumulacji obejmują pobieranie przez skrzela, skórę lub układ pokarmowy oraz magazynowanie w tkankach, takich jak tłuszcz, wątroba czy nerki. Tempo eliminacji jest często wolne, co prowadzi do stopniowego narastania stężenia. Przykłady substancji to rtęć, dioksyny, polichlorowane bifenyle (PCB) i niektóre pestycydy. W przypadku metali ciężkich gromadzenie może odbywać się w określonych narządach, a w organizmach wodnych – w tłuszczu lub mięśniach.

Biokumulacja różni się od biomagnifikacji. Biokumulacja odnosi się do gromadzenia w pojedynczym organizmie, natomiast biomagnifikacja opisuje wzrost stężenia substancji w kolejnych poziomach troficznych łańcucha pokarmowego.

Czynniki wpływające na biokumulację to gatunek, wiek, tempo wzrostu, dieta, metabolizm oraz właściwości chemiczne substancji (lipofilność, rozpuszczalność w tłuszczach). Substancje persistujące o długim okresie półtrwania łatwiej ulegają biokumulacji, zwłaszcza w środowiskach z ograniczoną eliminacją.

Znaczenie ekologiczne i zdrowotne jest ważne dla monitoringu i regulacji. Biokumulacja może prowadzić do efektów toksycznych u organizmów oraz wpływać na ludzi poprzez spożycie skażonych organizmów. Pomiar prowadzony jest w jednostkach mg/kg masy mokrej lub tłuszczowej; monitoring środowiskowy pomaga ustalać limity i praktyki redukujące ekspozycję.