aðgangsheimild

Aðgangsheimild er réttindi eða heimild til að nálgast tiltekna auðlind eða gagna. Hún er grundvallarhluti í aðgangsstýringu og ákvarðar hvaða aðili, oft notandi eða forrit, hefur heimild til tiltekinna aðgerða á tilteknum gögnum eða kerfi. Aðgangsheimildir byggja á samspili auðkenningar (authentication) og heimilda (authorization) og eru grundvöllur öryggis og regluverks í upplýsingakerfum.

Helstu leiðir til að úthluta aðgangsheimildum eru ýtarlegar og fer eftir kerfi. Algengustu aðferðirnar eru aðgangslistar (ACLs), hlutverkstýrð aðgangsstýring (RBAC) og eignar- eða eiginleikastýrð aðgangsstýring (ABAC). Réttindin sem úthlutað er geta innihaldið lesa-only aðganga, skrifa-, framkvæma- eða eyðirettindi, eða sértæk aðgangshöml sem takmarka hvaða aðgerðir megi framkvæma.

Í notkun eru aðgangsheimildir framfylgt í mörgum væðum. Í tölvu- og netumhverfi eru þær stjórnaðar af stýrikerfi, gagnagrunnum, forritum eða milliliðakerfi. Í líkamlegum öryggisráðstöfunum eru aðgangsheimildir tengdar við kort, PIN-númer eða líkamsröndun og stýra aðgangi að byggingum eða sérstaklega viðkvæmum svæðum. Í persónuvernd og gagnaöryggi er mikilvægt að heimildir til að nálgast persónuupplýsingar séu strangt stjórnaðar og endurskoða reglulega.

Bestu venjur í meðferð aðgangsheimilda fela í sér að nota minnsta krafist réttindi (least privilege), vinna eftir þörf-til-þar-við-stefnu, reglubundna endurskoðun heimilda, sjálfvirka undirstöðuútlátningu og afhendingu/afnám heimilda eftir þörfum. Skráning og aðgangsathugun eru einnig mikilvæg til að rekja aðganga og bregðast við óeðlilegri virkni.