atvinnuleysis

Atvinnuleysi er ástand í hagkerfi þar sem fólk sem getur unnið og vill vinna er án launa vinnu og leitar eftir vinnu. Mælt er sem hlutfall atvinnulausra af vinnuafli, þ.e. allra sem geta starfað og vilja vinna en eru án starfs.

Vinnumarkaðurinn er mældur af Hagstofu Íslands og alþjóðlegum stofnunum eins og ILO og OECD. Vinnuaflinn samanstendur af starfsfólki sem vinnur og þeirra sem eru atvinnulausir en leita að vinnu.

Orsakir atvinnuleysis eru margvíslegar: samdráttur í eftirspurn, breytingar í tækni eða atvinnuþroti sem gera suma starfsgreinar ómissandi; og árstíðabundnar þarfir sem valda tímabundnu atvinnuleysi. Langtíma atvinnuleysi getur stafað af varanlegri breytingu í byggingu hagkerfis, hæfni og staðsetningu atvinnu.

Áhrif atvinnuleysis eru fjölbreytt: persónuleg (minnkuð tekjur og öryggi), samfélagsleg (aukinn þrýstingur á þjónustu og félagslega aðstoð) og kostnaður hins opinbera vegna atvinnuleysisbóta og stuðningskerfa.

Stjórnvöld beita margvíslegum aðgerðum til að draga úr atvinnuleysi: hagstjórn til að draga úr samdrætti, endurmenntun og ráðgjöf fyrir vinnuþarf, og aðgerðir sem auðvelda samræmingu milli starfsþátttöku og atvinnu. Markmiðið er að auka vinnugetu, minnka tímabundið atvinnuleysi og stuðla að langvarandi hagvexti.