Atvinnuleysi

Atvinnuleysi er sú staða að einstaklingar sem vilja vinna og hafa hæfni til vinnu hafa enga vinnu, en leita eftir henni eða eru tilbúnir til vinnu. Þetta ástand getur verið tímabundið eða lengra varanlegt og hefur áhrif á einstaklinga, fjölskyldur og hagkerfið í heild. Atvinnuleysi er eitt af lykilhugtökum í vinnumarkaðs- og efnahagsstefnu.

Meðal mælinga á atvinnuleysi er atvinnuleysisprósenta, sem reiknast sem hlutfall vinnuafls sem er án vinnu en leitar eftir henni. Gögn koma að mestu frá Hagstofa Íslands og Vinnumálastofnun og byggjast á vinnumarkaðarathugunum og útreikningum um atvinnuástand.

Orsök atvinnuleysis eru víð tækifæri; samdráttur í eftirspurn, breytingar í atvinnuháttum, tækni- eða uppbyggingartæknin, ásamt ósamræmi milli færni og kröfu vinnuveitenda. Afleiðingar fyrir einstaklinga geta verið minni tekjur og stytt ævilangs fókus á kaupmætti, aukin streita og stundum félagslegur ófyrirsjáanleiki. Langvarandi atvinnuleysi getur haft varanlegar afleiðingar fyrir starfsferil og lífskjör.

Stjórnvöld reyna að draga úr atvinnuleysi með samvirkum aðgerðum: hagstjórn til að stuðla að hagvöxt, aðgerðir á vinnumarkaði sem auka aðgengi að endurmenntun og starfsnám, styrkir til fyrirtækja sem ráða nýlið, opinber störf og tryggingar eða bætur til að styðja tekjur meðan unnið er að enduruppbyggingu.

Samband við aðrar tölur: hlutfall þátttöku í vinnumarkaði og kostnaður samfélagsins við atvinnuleysi eru oft notuð til að meta stöðu hagkerfis og velferðar.