ateroskleroz

Ateroskleroz, orta ve büyük atardamarlarda plak oluşumu ile karakterize kronik bir damar hastalığıdır. Plaklar genellikle lipidler ve kolesterolün birikimi, inflamatuar hücreler ve elastin ile kas dokusundan oluşur; zamanla damar duvarı kalınlaşır, lümen daralır ve plaklar sertleşir. Plak kırılması veya trombüs oluşumu akut olayları tetikleyebilir.

Patofizyoloji, endotelyal disfonksiyonla başlar. LDL kolesterolu damar duvarına geçer, makrofajlar tarafından fagosite edilerek köpük hücreler oluşur ve bu inflamatuar süreç plak kütlesinin büyümesine yol açar. Zamanla plaklar kalsifikasyon geliştirerek damarın elastikiyetini azaltır. Plak çatlar veya rupte olabilir, bu durumda trombüs oluşumu ve ani vasküler tıkama meydana gelir.

Risk faktörleri arasında yüksek LDL kolesterol, düşük HDL, hipertansiyon, diyabet, sigara kullanımı, obezite, fiziksel inaktivite, yaş ve ailesel yatkınlık bulunur. Bu faktörler birlikte ateroskleroz gelişimini ve ilerlemesini hızlandırır.

Belirtiler ve bulgular, etkilenen damarın bulunduğu bölgeye göre değişir. Koroner arterlerde göğüs ağrısı (angina) veya kalp krizi; karotid arterlerde inme veya geçici iskemik atak; periferik arterlerde bacaklarda claudikasyon veya yarım dokulara ilişkin işlev kaybı görülebilir. Genelde asemptomatik başlangıç gösterebilir.

Tanı, klinik risk faktörlerinin değerlendirilmesi ve lipid ile glukoz metabolizması ölçümlerini içerir. Görüntüleme yöntemleri arasında dupleks ultrason, bilgisayarlı tomografi veya manyetik rezonans anjiyografi ile damarlarda plak ve daralmalar saptanır; gerekirse koroner anjiyografi yapılır.

tedavi yaşam tarzı değişiklikleriyle başlar: sağlıklı diyet, düzenli egzersiz, sigara bırakma. İlaçlar arasında statinler, hipertansiyon ve diyabet tedavisi ile gerekirse antiplatelet ajanları bulunur. Ağır vakalarda perkütan müdahaleler (balon dilatasyonu ve stent) veya cerrahi bypass uygulanabilir. Önleme, risk faktörlerinin erken yönetimiyle hastalığın ilerlemesini yavaşlatır ve kardiyovasküler olayları azaltır.