amidów

Amidy, zwane również amidami kwasów karboksylowych, to grupa związków chemicznych o charakterze wiązania amidowego. Ich ogólna formuła to R-CO-NR'R'', gdzie R, R' i R'' mogą być różnymi grupami organicznymi lub atomem wodoru. W zależności od podstawników wyróżnia się amidy pierwszorzędowe (R-CO-NH2), drugorzędowe (R-CO-NR'H) i trzeciorzędowe (R-CO-NR'R'').

Amidy są polarnymi związkami o znaczącej rezonansowej stabilizacji wiązania C-N, co wpływa na ich właściwości fizykochemiczne, takie jak wysokie wartości topnienia i charakterystyczne zachowania podczas hydrolizy. W naturze i przemyśle często występują jako produkty reakcji między kwasami karboksylowymi a amoniakiem lub aminami oraz jako pośredniki w syntezie biologicznie ważnych związków.

Wykonanie amidów najczęściej obejmuje amidację pochodnych kwasu karboksylowego, takich jak chlorki kwasowe (R-COCl) z amoniakiem lub odpowiednimi aminami, a także kondensację estrów z amoniakiem. Mogą być także otrzymywane z nitrili przez hydrolezą w obecności katalizatorów kwasowych lub zasadowych.

Reakcje charakterystyczne dla amidów obejmują hydrolyzę do kwasu karboksylowego i aminy (w warunkach kwasowych lub zasadowych), redukcję do odpowiednich aminy (np. LiAlH4), oraz kondensacje prowadzące do związków biou w tym peptydów. W biochimii i chemii materiałów amidy odgrywają kluczową rolę w budowie białek (wiązania peptydowe), a także w polimerach nylonowych i licznych lekach.