adenosiinin

Adenosin, adenin ve ribozdan oluşan bir nükleosittir. Doğal olarak hücre içinde bulunur ve ATP, ADP ile AMP gibi enerji taşıyıcı moleküllerin parçalanmasıyla oluşur. Ayrıca purin sinyalleşmesinin temel bileşenlerinden biri olarak çok çeşitli dokularda etkili olur.

Biyokimyasal özellikler ve yapısal rol

Adenosin, enerji metabolasyonu için önemli bir yapı taşıdır ve hücresel enerji değişimlerinde rol oynar. Dört adet adenosin reseptörü (A1, A2A, A2B, A3) aracılığıyla çeşitli hücre tiplerinde sinyal iletir. Bu reseptörler G proteinleriyle çalışır ve çoğu dokuya özgü farklı etkiler yaratır.

Fizyolojik işlevler

Adenosin, merkezi sinir sistemi, kardiyovasküler sistem ve bağışıklık yanıtlarında birçok rol oynar. A1 reseptörü kalp hızını azaltır ve AV düğümünün iletimini yavaşlatarak ritm üzerinde baskın etkide bulunabilir. A2A reseptörü vasodilatasyonu ve bazı nörolojik etkilerle ilişkilidir. A2B ve A3 repetitif olarak daha sınırlı veya bağlamdan bağımlı etkiler gösterir. Adenosin ayrıca uyku-uyanıklık döngüsünün düzenlenmesinde ve inflamatuar yanıtların modülasyonunda da rol alır.

Metabolizma ve taşıma

Adenosin, ATP/AMP’nin dephosforilasyonu veya adenosinaz aktivitesiyle oluşabilir. Düzeyleri hücreler arası ENT (equilibrative nucleoside transporter) ve CNT (concentrative nucleoside transporter) gibi taşıyıcılar aracılığıyla geçer. Hızlı metabolize olan bu molekülün plazma yarı ömrü çok kısadır.

Klinik yönleri

Dışarıdan verilen kısa etkili bir ajan olarak adenosin, özellikle akut taşikardilerin tedavisinde intravenöz olarak kullanılır; etkisi hızla başlar ve kısa sürer. Uygulama sonrası göğüs ağrısı, nefes darlığı, kızarma ve geçici ritim bozuklukları gibi yan etkiler görülebilir. Adenosin metabolizmasıyla ilgili bozukluklar bazı hastalıklarda rol oynayabilir.