Vísindagögnum

Vísindagögnum eru gögn sem myndast við vísindarannsóknir og tilraunir. Þau geta verið mælingar, athuganir, útreikningar eða niðurstöður tölvugreininga og simuleringa. Gögnin eru oft aukin með metadata sem lýsir aðferð, tækjabúnaði, tíma og uppruna, til að gera þau aðgengileg og endurnotanleg.

Vísindagögnum spannar mörg fræði, frá náttúruvísindum til hug- og félagsvísinda, verkfræði og tölvunarfræði. Gerð gagna getur verið óunnin (raw data), vinnuð eða afleiððugögn, og með tilheyrandi metadata og forritkóða sem notaðir eru í úrvinnslu.

Gagnastjórnun er lykilatriði: gagnastjórnunaráætlun og FAIR-principles (Findable, Accessible, Interoperable, Reusable) til að bæta leit, aðgengi, samvirkni og endurnotkun. Þar felst notkun metadata-standarda, stöðluð lýsing og viðeigandi verklag varðandi persónuupplýsingar og verndun gagnasafna.

Aðgengi að vísindagögnum og leyfi til endurnotkun eru misjöfn. Sum gögn eru opin almenningi, önnur með embargi eða takmörkuðu aðgengi. Gögn eru oft geymd í gagnasöfnum eða stofnanagagnaveitum og fá oft sjálfstæða auðkenni eins og DOI, sem auðveldar vísindagreiningu og tilvísanir.

Helstu áskoranir og stefnumál snúast um langtíma varðveislu, gæðamat metadata, samræmi milli kerfa, fjármögnun og laga- og persónuverndarsjónarmið þegar gögn innihalda viðkvæmar upplýsingar. Samfélagsleg áhrif: gagnagreining, endurnotkun og gagnsæi í rannsóknum.

Vísindagögnum eru grundvöllur endurtekinna rannsókna, sameiginlegrar meta- og kerfisrannsókna, auk nýrrar tækni og stefnumótunar. Ísland og alþjóðlega þróun innviða til að auðvelda varðveislu, skipulagningu og samnýtingu gagna er viðurkennd sem mikilvægt verkefni í vísindasamfélaginu.