Verðhækkun

Verðhækkun er hækkun á verði vöru og þjónustu yfir tíma. Hún getur átt sér stað sem hluti af almennri verðbólgu í hagkerfinu eða sem sérstök hækkun á verði ákveðinnar vöru eða þjónustu. Þegar verðlag hækka almennt og útbreitt er talið um verðbólgu, en einstakar vöruávöxtun geta hækkað meira en aðrir hlutir.

Orsakir verðhækkunar eru margar. Kostnaðarhækkanir, svo sem hærri launakostnaður, hækkun hráefnis eða orku, geta leitt til almennrar verðhækkunar. Eftirspurn eftir vörum og þjónustu sem eykst í hagkerfinu getur þrýst verðlag upp. Framboðsskorts eða vandamál í birgðakeðjum, gengisbreytingar sem gera innfluttar vörur dýrari og breytingar á sköttum eða reglum geta einnig valdið verðhækkunum.

Mæling verðhækkunar byggist oft á verðbólguvísitölum, þ. e. breytingum á vísitölu neysluverðs (CPI) yfir tíma eða öðrum verðlagsvísitölum. Verðhækkun getur verið varanleg eða tímabundin og haft áhrif á kaupmátt almennings og fjárfestingar.

Áhrif og viðbrögð Verðhækkun minnkar kaupmátt almennings og getur aukið ójöfnuð ef laun hækka síður en verðlag. Fyrirtæki þurfa að endurskipuleggja verð og kostnað, og samningar milli launþega og atvinnurekenda geta þurft endurskoðunar. Stjórnvöld og seðlabankar geta brugðist með peningastefnu, tálsemi verðbólgu, vaxtastefnu eða aðgerðum sem hafa áhrif á skattageymd og reglur.

See also: verðbólga, vísitala neysluverðs, peningastefna.