Tryggingakerfi

Tryggingakerfi er hugtak sem vísað er til kerfis sem veitir fjárhagslegt öryggi gagnvart áhættu sem getur minnkað tekjur eða ógnað velferð, svo sem veikindi, slys, atvinnuleysi, elli, örorku og dauða. Kerfið getur verið opinbert, einkaaðila eða samverkandi og miðar að því að draga úr fjárhagslegu óöryggi og tryggja grunnframfærslu fólks.

Helstu stoðir tryggingakerfisins eru almannatryggingar (skylduaðild og fjármögnun með launagreiðendum og/eða ríkisframlögum), sjúkratrygging/heilbrigðistrygging, örorku- og atvinnuleysisbætur, lífeyrir eða ellilífeyrir, fjölskyldu- og barnabætur og slysabætur. Kerfið getur verið samsett úr opinberum stofnunum og/eða einkaaðilum. Sum lönd hafa alhliða opinber kerfi, en annars konar samsetning byggist á samvinnu milli opinberra aðila og einkamarkaðarins.

Fjármögun kerfisins byggist venjulega á framlagi launamanna og atvinnurekenda, og stundum ríkisframlögum eða skatttekjum. Bætur eru oft hlutfall af tekjum eða ákveðnar upphæðir; lengd bóta og skilyrði fyrir réttindum eru misjöfn milli kerfa.

Framkvæmd, stjórnun og samhæfing kerfisins er oft í höndum ríkisstofnana eða samstarfsstofnana. Réttindi og bætur eru skilgreind í lögum og reglugerðum, og markmiðin eru að tryggja fjárhagslegt öryggi og forða fátækt við sjúkdóma, atvinnu- og rekstraróvissa.

Helstu umræðu- og áskorunarefni eru næmi bóta, sjálfbærni kerfisins í ljósi aldrandi þjóðar, aðgengi fyrir óformlegt vinnuafl og spurningarnar um samspil opinberra trygginga og einkaaðila.