Raqamlarni

Raqamlarni, ya’ni raqamlar yoki raqam belgilarini ifodalaydi. O‘zbekchada raqamlar so‘zi belgilarli sonlarni yozishda ishlatiladigan raqamlarni ifodalaydi va raqamlarni o‘z ichiga olgan bo‘lishi mumkin. Raqamlarni o‘z ichiga olishi mumkin bo‘lgan yozuvlar va sintaksislar ko‘plab skriptlar va til variantlarida farqlanadi, ammo ko‘pincha decimal (o‘nlik) tizimini anglatadi.

Etimologiya va mazmun. Raqam so‘zi arabcha raqm (raqm) so‘zidan olingan bo‘lib, “raqam, belgi, ko‘rsatkich” ma’nosini beradi. O‘zbek tilida raqamlar odatda sonlarni ifodalovchi belgilar to‘plami sifatida qaraladi. Raqamlar shakli til va yozuvga qarab o‘zgarishi mumkin, lekin ko‘pchilik matnlarda G‘arbiy arab raqamlaridan (0–9) foydalangan holda yoziladi.

Tizimlar va qo’llanish. Raqamlar odatda o‘nlik (decimal) tizimidagi yozuvlar bilan ishlanganida uchrashadi: 0 dan 9 gacha bo‘lgan to‘q raqamlar bir-birining o‘rnini belgilab, o‘lchovli qiymatni ifodalaydi. Raqamlar sifatida o‘z-o‘zidan belgilar bo‘lib, ular sonlar to‘plamining shaklini hosil qiladi. Boshqa nuqtai nazardan, raqamlar ro‘yxati boshqa tizimlarda (binar, heksadesimal kabi) mos belgilar yordamida ham ishlatiladi.

Tarixi va qo‘llanilishi. Markaziy Osiyo hududida raqamlar va raqamli yozuvlar ishlab chiqilishi arab raqamlarining keng tarqalishi bilan bog‘liq bo‘lib, savdo yo‘llari va ilmlar orqali tarqaldi. Hozirda o‘qituvchilarda, matnlar, moliyaviy hujjatlar va dasturlashda decimal raqamlar asosiy yozuv bo‘lib hisoblanadi.

Ko‘rsatmalar. Raqamlarni sonlar bilan ajratib yozish, narxlar, sanalar, o‘lchovlar kabi kundalik holatlarda keng qo‘llanadi. Raqamlar va sonlar o‘rtasidagi farqni bilish matnlarni to‘g‘ri tushunishga yordam beradi.