Przewidywalno

Przewidywalno, często występująca również pod nazwą przewidywalność, to cecha systemu lub procesu opisująca stopień, w jakim możliwe jest wiarygodne przewidzenie przyszłych wyników na podstawie posiadanych danych i stosowanych modeli. W polskim języku standardowy termin to przewidywalność; forma przewidywalno może funkcjonować jako potoczna lub nieco skrócona wersja.

Etymologicznie wywodzi się od czasownika przewidywać, a jej użycie obejmuje nauki ścisłe, społeczne i codzienne konteksty. W naukach ścisłych przewidywalno bywa rozumiana jako mierzalna zdolność modelu do odtwarzania przyszłych stanów układu. W praktyce zależy od jakości informacji, adekwatności modelu oraz naturalnych ograniczeń samego systemu.

W fizyce i dynamice układów deterministycznych przewidywalno teoretycznie jest wysoka, lecz w rzeczywistości realne systemy bywają podatne na chaos i losowość, co ogranicza możliwości prognozowania. W meteorologii pojęcie to łączy się z granicą przewidywalności pogody, czyli horizonem, po którym prognozy tracą skuteczność. W statystyce i ekonomii przewidywalno mierzy się często za pomocą błędów prognoz, krzywych kalibracji i wskaźników podobnych.

W praktyce przewidywalno zależy od wyniku interakcji między danymi a modelem. Wnioski o wysokiej przewidywalności muszą uwzględniać ograniczenia danych, niepewność modelowania oraz etyczne i praktyczne implikacje stosowania prognoz.