Polisakaridler

Polisakaridler, çok sayıda monosakaridin glikozidik bağlarla birbirine bağlanmasıyla oluşan uzun zincirli karbonhidratlardır. Monomerler genelde glikoz veya diğer aldoksözlerden oluşabilir. Yapısal olarak homopolysakaridler (tek tip monosakarid içerir) veya heteropolisakaridler (farklı monosakaritlerden oluşur) olarak sınıflandırılır. Bağ tipine bağlı olarak alfa veya beta glikozidik bağlar bulunur; bağ türü molekülün kimyasal özelliklerini ve biyolojik rolünü belirler.

Örnekler ve işlevler arasında nişasta ile glikojen enerji depolama görevi görür. Nişasta bitkilerde, glikojen ise hayvanlarda ve bazı mikroorganizmalarla depolama amacıyla bulunur. Yapısal polisakaridler arasında selüloz (bitki hücre duvarı), kitin (eklembacaklılar ve mantarlarda dış iskeleti), pektin ve glikozaminoglikanlar yer alır. Ayrıca alginatlar ve agarlar gibi bazı polisakaridler gıda teknolojisinde kıvam verici ve jel oluşturucu olarak kullanılır.

Fizyolojik ve biyolojik özellikler açısından polisakaridler genellikle yüksek moleküler ağırlığa sahip olduğundan suda çözünürlüğü ve viskozitesi değişkendir. İnsanlar beta-1,4 glikozidik bağlarıyla yapılan selülozu sindiremezler; alfa-1,4 veya alfa-1,6 bağları içeren nişasta ve glikojen ise sindirilebilir. Mikroorganizmalar bu molekülleri parçalayan enzimler üreterek karbon kaynağı elde eder.

Uygulamalar açısından polisakaridler gıda endüstrisinde kıvam verici, jel oluşturan ve stabilizatör olarak kullanılırlar (örneğin nişasta türevleri, pektin, alginat). Tıbbi ve biyoteknoloji alanlarında ilaç taşıma sistemleri, biyomalzemeler ve doku mühendisliğinde önemli rol oynarlar. Ayrıca biyoyakıt üretimi ve atık su arıtımı gibi biyoteknolojik süreçlerde de değerlidir.