Oksijenlenme

Oksijenlenme, kana oksijenin alınması, taşınması ve dokulara sunulması sürecidir. Bu süreç, oksijenin alveollerden kana geçişini (oksijenasyon), ardından kırmızı kan hücrelerindeki hemoglobinin taşımasını ve dokulara ulaştırılmasını kapsar. Oksijenlenme, akciğer ventilasyonu, gaz değişimi ve dolaşım sisteminin birlikte çalışmasıyla sağlanır. Yetersiz oksijenlenme durumunda dokulara yeterince oksijen iletilemez ve hipoksi gelişebilir.

Anatomi ve fizyoloji açısından oksijenlenmenin temel basamakları şunlardır: 1) ventilasyon: havanın alveollere girişi ve dış ortamla alışverişi; 2) difüzyon: alveol duvarı ile kapiller kan arasındaki O2 geçişi; 3) oksijen taşıma: plazmadaki çözünmüş O2 miktarı ile hemoglobinin oksijen bağlanması; 4) kılcal dokulara oksijen sunumu ve hücresel kullanım. Oksijen içeriği, arteriyal oksijen basıncı PaO2 ve oksijen saturasyonu SaO2 ile belirlenen arteriyel oksijen içeriği CaO2 ile hesaplanabilir: CaO2 ≈ (Hb × 1,34 × SaO2) + (0,003 × PaO2). Normal arteriyal oksijen basıncı 75–100 mmHg, SaO2 yaklaşık %95–100'tür.

Bozulmuş oksijenlenme durumları; hipoksemi veya hipoksi gibi terimlerle ifade edilir ve çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilir: yetersiz ventilasyon, gaz değişimi bozuklukları, kapiller-perfüzyon uyumsuzlukları, şantlar ve yüksek rakımlı ortamlarda oksijen eksikliği. Oksijenlenmeyi izlemek için SpO2 (nabız oksimetresi) ve PaO2 (arteriyel gaz analizi) kullanılır. Tedavi genelde oksijen tedavisiyle destek sağlamayı ve altta yatan nedenin tedavisini içerir; kronik akciğer hastalıkları gibi durumlarda hedefler hastanın durumuna göre belirlenir.