oksijenasyon

Oksijenasyon, canlı dokuların metabolik gereksinimlerini karşılamak amacıyla oksijenin alveoller aracılığıyla kanda taşınması ve dokulara ulaşması sürecidir. Solunum sistemi ile alveoler gaz değişimi, kan dolaşımının oksijen taşıması ve dokuların oksijen kullanımı bu sürecin temel unsurlarıdır. Atmosferden alınan O2, alveollerde oksijenin kanla geçişini sağlar; oksijen hemoglobine bağlanır ve arteriyel kanda taşınır. Arteriyel oksijen içeriği CaO2 ve oksijen taşıma kapasitesi, PaO2 ile SaO2/SpO2 değerleriyle değerlendirilir. Normal yetişkinlerde PaO2 yaklaşık 75–100 mmHg; SpO2/SaO2 ise yaklaşık %95–100 arasındadır.

Oksijenasyon bozuklukları hipoksemiye yol açabilir. Başlıca mekanizmalar arasında V/Q uyumsuzluğu, alveoler membranda difüzyon bozukluğu, hipoventilasyon ve shunt sayılabilir. Ayrıca yüksek irtifa gibi çevresel etkenler de oksijenasyon düzeyini düşürebilir.

Klinik değerlendirme, arteriyel kan gazı (ABG) ve pulse oksimetri ile izlenir. Oksijen tedavisi, PaO2 ve SpO2 hedeflerine ulaşmak için FiO2’nin artırılmasıyla uygulanır; yüz maskesi, nazal kateter veya yüksek akışlı oksijen sistemleri gibi yöntemler kullanılır. Gerektiğinde noninvaziv ya da invaziv mekanik ventilasyonla destek sağlanır. Oksijenasyon tedavisi bazı yan etkilere yol açabilir; uzun süreli yüksek FiO2 oksijen toksisitesine, neonatallerde retinopati riskine ve CO2 retention gibi durumlara neden olabilir.

Oksijenasyon, sağlığın temel bir unsuru olup bozulması çeşitli hastalıkların tedavisinde temel odaktır.