Menningararfurinn

Menningararfurinn er hugtak sem notað er til að lýsa þeim verðmætum af menningu sem samfélagið vill varðveita og koma áfram til komandi kynslóða. Hann felur í sér bæði áþreifanlegar eignir og óáþreifanlegan arf. Áþreifanlegur menningararfur getur átt upp á minjar, fornminjar, byggingarminjar, skjöl, listasöfn og önnur verðmæti sem bera sögulega eða listfræðilega þýðingu. Óáþreifanlegur menningararfur nær til tungumáls, hefða, sagnna, trúarbragða, tónlistar, handverk og almennrar þekkingar sem er erfð milli kynslóða. Samfélög hafa ávallt lagt áherslu á að varðveita þennan arf til að viðhalda sjálfsmynd, menntun og rannsóknum.

Orðið menningararfurinn samanstendur af menningu og arf. Arfur merkir eitthvað sem er erfitt og langvarandi, sem menn eiga að varðveita og koma áfram til næstu kynslóða. Notkun hugtaksins í íslenskri málnotkun nær til allra menningarverðmætanna sem hægt er að varðveita og endurskapa.

Í Íslandi er menningararfurinn varðveittur og verndaður með lögum og reglugerðum, og af hálfu ríkis og sveitarfélaga, auk stofnana eins og Þjóðminjasafns Íslands sem vinnur að varðveislu, skráningu og sýningu arfvans. Verkefni hans eru að skjalfesta og varðveita bæði efni og menningarlegan arf eins og mál, sagnhefðir og handverk, og að stuðla að skilningi, rannsóknum og menntun. Alþjóðlegt samstarf, t.d. innan UNESCO, styður við verndun menningararfs og heimsminjar Íslands, svo sem Þingvellir.

Menningararfurinn gegnir mikilvægu hlutverki í uppeldi og menntun og stuðlar að samfélagslegri samheldni. Hann stendur frammi fyrir áskorunum vegna þróunar, ferðamennsku, loftslagsbreytinga og breytinga í minjaverslun og gagnavæðingu. Varðveisla krefst fjárfestingar, rannsókna, samstarfs og aðgengilegrar framsetningar fyrir almenning.

Sjá einnig: Menningarminjar, Þjóðminjasafn Íslands, UNESCO heimsminjar.