Eklemler

Eklemler, Türkçe’de iki temel anlamda kullanılan bir terimdir. Beden anatomisindeki eklemler, kemikler arasındaki hareketi sağlayan bağlantılar olarak bilinirken, dilbilim bağlamında eklemler (ekler) kelimelerin köküne eklenen morfemler olarak işlev görür.

Anatomi açısından eklemler, kemikler arasındaki bağlantıyı oluşturan ve hareketi mümkün kılan yapılardır. Eklem kapsülü, kıkırdak, eklem sıvısı (sinoviyal sıvı) ve bağlar bu yapıyı destekler. İşlevlerine göre eklemler üç ana gruba ayrılır: sinartrozlar (tamamen sabit), amfiartrozlar (kısmen hareketli) ve diarthrozlar (serbest hareketli). Diarthroz eklemler kapsülle çevrili olup sinoviyal zarla çevrili boşluk barındırır; örnekleri omuz, diz, kalça ve dirsektir. Ayrıca ligamanlar, kaslar ve menisküsler de eklem işlevini düzenler. Yaralanmalar ve dejeneratif durumlar (örneğin osteoartrit, çıkıklar) eklemlerde sık görülen konular arasındadır.

Dilbilim anlamında eklemler, kelimelerin köküne eklenen morfemlerdir. Türkçe, eklemeli (agglutinative) bir dildir; ekler köke eklenerek yeni sözcükler veya yeni çekim biçimleri üretir. Ekler, anlamı sayı, kişi, hâl, zaman, kip, olumsuzluk gibi kategorilerle değiştirir. Örnekler: -lar/-ler çoğul eki; -de/-da yer hâli (lokatif); -in/-ın genitif (iyelik ilişkisi); -mek/-mak mastar eki; -iyor şimdiki zaman; -im/-ın gibi kişisel veya iyelik ekleri. Türkçe’de ekler genellikle kök değişmeden, ünlü uyumu gibi kurallara uygun olarak eklenir ve ardışık birden çok ek alabilir. Eklemler terimi, tıp ve dilbilim bağlamlarında farklı kullanımlarıyla yaygın olarak karşılaşılır.