Dwarsdoorsnedeonderzoeken

Dwarsdoorsnedeonderzoeken, oftewel cross-sectionele onderzoeken, zijn een observatief onderzoeksontwerp waarbij gegevens van een representatieve populatie op een specifiek moment of over een korte periode worden verzameld. Het doel is om de frequentie van aandoeningen en blootstellingen te beschrijven en om mogelijke associaties tussen variabelen in kaart te brengen. Het ontwerp levert een momentopname van kenmerken bij een populatie.

Methoden omvatten steekproefmethoden, enquêtes, lichamelijke metingen en laboratoriumindicatoren. Prevalentie wordt berekend als het aandeel individuen met de aandoening of met een bepaalde blootstelling op het meetpunt. Analyses richten zich op associaties tussen blootstelling en uitkomsten, bijvoorbeeld met odds ratios of prevalence ratios, en vaak met regressiemethoden zoals logistieke regressie.

Voordelen zijn onder meer snelheid, kostenefficiëntie en de mogelijkheid om de kenmerken en prevalentie binnen een populatie in kaart te brengen, wat nuttig is voor surveillance en beleidsplanning. Belangrijke beperkingen omvatten het onvermogen om causaliteit of temporale volgorde vast te stellen (of blootstelling eerder was dan ziekte), en de gevoeligheid voor biases zoals selectie- en information bias en confounding.

Dwarsdoorsnedeonderzoeken worden vaak vergeleken met cohortonderzoeken (waarbij deelnemers worden gevolgd om incidentie te meten) en case-controlonderzoeken (retrospectieve blootstellingsassociaties). Veel voorkomende toepassingen zijn populatie- of gezondheidsenquêtes, screeningsprogramma's en descriptieve epidemiologie.