Duyarlarduyular

Duyarlarduyular, duyu organları olarak da adlandırılan ve çevresel ile içsel uyarıları algılayıp bunları beyne ileten anatomsal yapı veya doku grubunu ifade eden bir terimdir. Bu yapılar, özel reseptör hücrelerinden oluşur ve elde ettikleri sinyalleri elektriksel impulslar halinde merkezi sinir sistemine iletir. Duyular organları tek bir yapı halinde toplanmış olabileceği gibi, vücudun farklı bölgelerine dağılmış sensörleri de kapsayabilir.

En yaygın beş duyuyu kapsayan sınıflama, görme, işitme/denge, koku, tat ve dokunmadır. Gözler, retinadaki fotoreseptörler aracılığıyla ışığa yanıt verir. Kulaklar, iç kulaktaki tüylü hücreler ve diğer mekanoreseptörlerle ses dalgalarını işler ve dengeyi sağlar. Burun, olfaktör reseptörleriyle koku moleküllerini algılar. Dil üzerindeki tat tomurcukları tatlı, tuzlu, ekşi, acı ve umami gibi tatları ayrıştırır. Cilt ve bazı derin dokular, mekanoreseptörler, termoreseptörler ve nociceptörlerle dokunma, sıcaklık ve ağrı gibi duyuları iletir.

Alınan uyarılar, sinir yolları yoluyla beyin sapı, thalamus ve kortikal alanlara taşınır. Görme için oftalmik korteksin bulunduğu oksipital lob, işitme için temporal lob ve dokunsal duyular için parietal lob önemli işlevler üstlenir. Duyular arasındaki entegrasyon, çevrenin algılanması, yön bulma ve hareketin koordine edilmesi açısından kritiktir.

Bu terim, Türkçe’de duyuları ve bunları oluşturan yapıları kapsayan genel bir kavram olarak kullanılır; belirli tek bir organı ifade etmekten çok, duyusal sistemlerin tümünü betimler.