Belirleyici

Belirleyici, Türk dilbiliminde isim öbeğinin referansını belirleyen veya sınırlayan sözcükleri kapsayan bir terimdir. Türkçede belirli bir artikel bulunmadığı için belirleyici işlevini taşıyan sözcükler, hangi kişi, hangi nesne veya ne kadar olduğuyla ilgili bilgi verir ve ismin anlamını netleştirir. Bu sınıf, ismin önünde bulunan çeşitli sözcükleri içerir.

En yaygın belirleyici türleri göstericiler (demonstrativeler), iyelik belirteçleri (iyelik zamirleri), sayılar ve nicelik belirteçleri ile bazı sınırlayıcı sıfatlar ve yüzdelerden oluşur. Örnekler arasında bu kitap, şu ev, o köpek gibi göstericiler; benim arabam, onların eşyası gibi iyelik belirteçleri; iki öğrenci, üç arkadaş gibi sayılar; bazı insanlar, tüm şehirler gibi nicelik belirteçleri bulunur. Bu sözcükler çoğunlukla ismin önünde yer alır ve isimle birlikte referansı belirler.

Belirleyici sözcükler, Türkçe’de isimlerin açık bir şekilde hangi varlıkla ilgili olduğunun belirtilmesini sağlar ve çoğu zaman toplu veya belirsiz referanslar arasında fark yaratır. Birden çok belirleyici bir arada kullanılabilir; örneğin bu iki eski kitap ifadesinde "bu" gösterici, "iki" sayı ve "eski" nitelik olarak birlikte çalışır.

Etymolojik olarak belirleyici terimi, belirlemek fiilinden türetilmiş olup “belirleyen, tanımlayan kimse/şey” anlamını taşır. Dil biliminde bu sınıf, artikellerin yokluğunda Türkçe isim öbeğinin referansını netleştirmek için temel bir rol oynar. Belirleyici kavramı, dil öğrenimi ve gramer incelemelerinde isim öbeğinin yapı ve işlevini anlamaya yardımcı olur.