çaresizlik

Çaresizlik, bir sorun karşısında çözüme ulaşamayacağına dair inanç ve bu inancın yol açtığı ağır duyguların bir durumudur. Kişinin, mevcut yaşam koşulları veya olaylar karşısında kontrol hissini kaybettiğini düşünmesi, motivasyonun ve eyleme geçme kapasitesinin azalmasıyla sonuçlanır. Bu durum, gündelik kararları dahi etkileyebilir ve duygusal tükenmişlik ile anlam kaybına yol açabilir.

Nedenler ve risk faktörleri arasında depresyon, anksiyete bozuklukları, kronik stres, travma, kronik hastalıklar, işsizlik veya sosyal izolasyon gibi etkenler yer alır. Bilişsel olarak olumsuz düşünce kalıpları, kendini değersiz görme ve geleceğe yönelik umutsuz bakış, çaresizliğin sürmesini sağlayabilir. Çaresizlik tek başına bir bozukluk değildir; genelde başka sağlık sorunlarıyla birlikteliğinde ortaya çıkar veya pekişir.

Belirtiler duygusal, bilişsel ve davranışsal boyutlarda görülebilir. Sürekli umutsuzluk ve boşluk hissi, değersizlik ve anlam kaybı; enerji azalması, ilgi ve zevk tepkisinin düşmesi; karar vermekte güçlük, hareketsizlik veya kaçınma davranışları yaygındır. Kronikleştiğinde günlük yaşam işlevselliğini olumsuz etkileyebilir.

Başa çıkma ve tedavi yaklaşımları arasında sosyal destek arama, sorun çözme odaklı yaklaşımlar, bilişsel davranışçı terapi gibi psikolojik müdahaleler bulunur. Ayrıca yaşam tarzı değişiklikleri, stres yönetimi teknikleri ve gerektiğinde uygun olan ilaçlar tedavi sürecine dâhil edilebilir. Acil risk durumlarında derhal yardım alınması önemlidir. Çaresizlik, çoğu durumda tek başına bir kişilik özelliği değildir; uygun destek ve müdahaleyle iyileşme potansiyeli taşır.