davranç

Davranç, Türkçe ve Azerice’de kullanılan bir terim olan davranışın karşılığıdır. İnsanlar, hayvanlar ve topluluklar gibi canlıların gözlemlenebilir hareketleri, tepkileri ve davranış kalıpları bu kavramla ifade edilir. Davranış, içsel durumlar ve dış uyarıcılara verilen tepkileri kapsar ve günlük iletişimin yanı sıra psikoloji, sosyoloji, eğitim ve etoloji gibi alanlarda merkezi bir konudur.

Etymoloji açısından davranış, fiil kökü davran- (davranmak: hareket etmek, davranış göstermek) ile isimlendirme eki -ış’ın birleşiminden türemiştir. Türkçedeki bu yapı, kök eylemi fiil olarak kullanmanın sonucunda ortaya çıkan davranış durumunu belirtir. Benzer kökenler, bölgesel Türk lehçeleri ve ilgili dillerde de görülür.

Kapsam ve kullanım açısından davranış, gözlemlenebilir eylemler üzerinde odaklanır ve huy, tavır veya tutum gibi içsel niteliklerden ayrıştırılabilir. Bireysel ya da sosyal bağlamda görülen davranışlar, öğrenme, motivasyon, sosyal normlar ve çevresel etkileşimlerle şekillenir. Akademik kullanımlarda davranış, betimleyici (gözlemsel olarak ne olduğu) ve normatif (ne olması gerektiği) yönleriyle incelenir.

Çalışma ve analiz yöntemleri arasında sistematik gözlem, kodlama şemaları, deneyler ve etolojiye özgü yöntemler yer alır. Davranışlar sıklık, süre veya yoğunluk gibi ölçeklerle ölçülebilir ve davranışsal analizler ile belirlenebilir. Örnekler arasında sosyal davranış, dilsel davranış, öğrenme süreçleri ve otomatik motor tepkileri bulunur.

İlgili konular olarak davranış bilimleri, davranışsal psikoloji, etoloji ve sosyal davranış çalışmaları öne çıkar. Davranış kavramı, normalizasyon ve kültürel farklılıklar bağlamında da çeşitli yorumlara açık bir yapıya sahiptir.