Özetlemek

Özetlemek, Türkçede bir metnin, konuşmanın veya olayın ana fikirlerini ve kilit noktalarını, gereksiz ayrıntılara girmeden kısa ve bütünlü bir biçimde ifade etme eylemidir. Bu fiil çoğunlukla transitive olup bir nesne üzerinde kullanılır; örneğin metni özetlemek, makaleyi özetlemek, bir konuşmayı özetlemek gibi ifadeler yaygındır. Özetlemek, özgün metnin içeriğini kısaltarak temel noktaları ortaya koymayı amaçlar.

Kullanım açısından özetlemek, akademik yazımda, gazetecilikte ve öğretimde sıkça başvurulan bir eylemdir. Eylemin hedefi, okuyucunun ya da dinleyicinin ana fikre hızlıca ulaşmasını sağlamaktır. Çoğu zaman bir metnin veya sunumun “kısa bir özeti” veya “özet bölümü” olarak ifade edilir. Özetlenen metin, orijinaldeki yorum veya ayrıntıların çoğunu korumadan temel bulguları ve sonuçları içerir.

Dilbilgisel olarak, özetlemek kök bir fiilden türetilmiş -lemek fiilidir. Temel çekim şekilleri arasında özetlerim (1. tekil şahıs), özetlersin (2. tekil şahıs), özetler (3. tekil şahıs) ile geçmiş zamanda özetledim gibi yapılar bulunur. İsmi olarak özetleme (özetleme işlemi) ve özet (kısaltılmış metin) kullanımı yaygındır. “Kısa bir özet” veya “özetini çıkarmak” gibi ifadeler de sıklıkla görülür.

İlgili terimler arasında özet, özetleme ve özet çıkarma bulunur; bunlar, ana fikri belirleme, kısaltma ve sunum amacıyla kullanılan eş anlamlı ya da ilişkili kavramlardır.