Çekimdir

Çekimdir, Türkçede iki bileşenden oluşan bir sözcük görünümüdür: kök çekim ve ek -dir. Buradaki çekim sözcüğü bağlama göre farklı anlamlar taşır; fiziksel çekim (çekim kuvveti, çekim alanı), fotoğrafçılık veya film yapımında çekim (kayıt, kayıt işlemi) ve dilbilgisinde çekim (fiillerin çekimlenmesi, eklemeli morfoloji) en yaygın kullanımlardır. -dir eki, Türkçede bilgiyi kesinleştiren, tanımlama yapan veya genel doğruluğu belirten bir kopula/ek çekimidir.

Kullanım açısından çekimdir tek başına nadiren sözlük girdisi olarak yer alır; genellikle bir yargıyı ifade eden cümlelerde, örneğin "Bu bir çekimdir" (bu bir çekim/çekim olayıdır) veya daha açıklayıcı bağlamlarda "Bu yerçekimi bir çekimdir" biçiminde görülür. Dilbilgisinde "fiil çekimidir" gibi tamlamalarda, bir şeyin çekim (infleksiyon) olduğunu vurgulamak için kullanılır.

Anlamın belirlenmesi bağlama bağlıdır; teknik metinlerde fizik ve fotoğrafçılık kullanımları, dilbilimsel metinlerde ise morfolojik çekim anlamı ağır basar. Yazılı Türkçede -dir eki resmi, genel veya tanımlayıcı bir ton kattığı için tanımlama, sözlük anlatımı ve ders kitaplarında sıkça karşılaşılır.