uppbyggileg

Uppbyggileg er lýsingarorð í íslensku sem merkir að eitthvað stuðli að vexti, bættri aðstöðu eða jákvæðri þróun. Það getur vísað til hegðunar, gagna, umræðna eða atburða sem hvetja til þróunar, lærdóms eða bjartsýni. Í íslensku er oft notað um uppbyggilega gagnrýni, uppbyggilegt samtal eða uppbyggilega umfjöllun.

Etymology og hlutverk: Orðið byggist á uppbyggja „to build up“ með viðskeytinu -ilegur/-ileg/-ilegt sem lýsir eigi aðeins byggingu heldur einnig áhrif sem styrkja eða byggja upp einstaklinga eða samfélag. Þá er merkingin oft frekar jákvæð og stuðningsrík heldur en skaðleg eða upprennandi.

Notkun og dæmi: Uppbyggilegt efni hefur til kaupandi markmið að auðga eða styðja. Það er algengt í menntun, ráðgjöf og fjölmiðlum. Nokkur dæmi: uppbyggileg gagnrýni, uppbyggilegt samtal, uppbyggileg umfjöllun. Sótt er að þeirri meðferð sem lætur einstaklinga eða hópa þroskast og bæta sig, frekar en að hefna eða valda skaða.

Málfræðilegt útlit: Form uppbyggilegur (karlkyn), uppbyggileg ( feminin), uppbyggilegt (hinir kyn). Fleirtala er til dæmis uppbyggilegir, uppbyggilegar og uppbyggileg. Algengar samsetningar eru uppbyggilegt samtal, uppbyggileg gagnrýni og uppbyggileg framtíðarsýn.

Samband við aðra hugtök: Tengt hugtök eru uppbygging, uppbyggilegur árangur og jákvæðnari nálgun í samskiptum.