umhverfissjónarmið

Umhverfissjónarmið eru sjónarmið eða sjónarhorn sem leggja áherslu á umhverfið í ákvarðanatöku, rannsóknir og stefnumótun. Hugtakið nær yfir gildismál, hagfræðilegar hliðar, félagslega og menningarlega þætti sem tengjast notkun auðlinda og verndun náttúrunnar. Markmiðið er oft að samræma nútímis þörf samfélagsins við verðmæti vistkerfa og réttindi komandi kynslóða.

Margvísleg nálgun ríkir innan umhverfissjónarmða. Ein meginstefna leggur áherslu á nytsemi og hagnað, annar rammar inn gildi náttúrunnar sem sjálfstæða vernd og réttindi hennar, og þar á eftir kemur félagslegt sjónarmið sem krefst þátttöku og réttinda fyrir þar með áhættuhópum. Þá eru vistfræðilegar og forvarnarlegar sjónarmið sem stuðla að varúðarreglu, endurnýtingu og meðferð náttúru á skynsamlegan hátt. Þessi fjölbreytni gerir ráð fyrir samspili milli samfélagslegra markmiða, efnahagslegra forsendna og vistfræðilegra takmarkana.

Í íslensku samhengi eru umhverfissjónarmið notuð í skipulag, stefnumótun og mat á umhverfisáhrifum. Slík vinnubrögð koma að notum í umhverfis- og samfélagslegum mat, sem og í líftíma- og vistfræðilegu mati. Þau hjálpa til við að meta langvarandi áhrif ákvarðana, stuðla að sjálfbærni í orkunotkun, landnýtingu, ferðaþjónustu og náttúruvernd og auka ábyrgð í ákvarðanatöku.