stjórnsýslurétt

Stjórnsýsluréttur er lagagreinin sem fjallar um opinbert vald og samskipti borgaranna við stjórnsýsluna. Hún nær til starfsemi ríkisins, sveitarfélaga og annarra opinberra aðila þar sem ákvarðanir eru teknar eða þjónusta veitt. Markmið hennar eru að tryggja lögmæti ákvarðana, sanngirni, rekjanleika og ábyrgð, samt sem áður að auka gagnsæi í stjórnsýslunni.

Helstu grundvallarreglur stjórnsýsluréttar eru lögmæti, réttur til að tjá sig og málsmeðferð; rökstuðningur og meðalhóf; jafnræði og málefnalegni. Regla um að ákvarðanir byggist á gögnum og forsendum, og að borgararnir hafi tækifæri til að koma að sjónarmiðum sínum. Meðferð mála krefst oft kæru- og endurskoðunarmöguleika sem stuðla að ábyrgð og sanngirni.

Meðferð mála og úrræði: Í stjórnsýslunni er boðið upp á kæru- og endurskoðunarmöguleika innan stjórnsýslukeðjunnar og, ef þörf krefur, með lagalegum úrræðum fyrir dómstólum. Borgarar geta áfrýjað eða skotið ákvörðun til æðri stjórnvalds eða dómstóla. Dómstólar fara yfir lögmæti ákvarðana og geta ógilt, fellt niður eða endurskoðað þær með nýrri málsmeðferð.

Samspil við aðra lagaramma: Stjórnsýsluréttur byggist á stjórnarskrá Íslands og öðrum lögum, reglugerðum og dómsreglum. Hún tengist einnig persónuvernd og upplýsingalögum, sem hafa áhrif á málsmeðferð, gagnakröfu og aðgengi að upplýsingum. Með aukinni rafrænni stjórnsýslu og opnu aðgengi er markmiðið að auka gagnsæi og ábyrgð án þess að skerða réttindi borgaranna.