skúlptúr

Skúlptúr er þrívíddalist sem mótar eða hlaðar upp form úr efnum eins og steini, málmi, tré eða plastefni. Verkin geta verið frístandandi og hægt að ganga kringum þau, eða reliefverk sem liggja í yfirborði annars yfirborðs. Skúlptúr getur líka talið með sér arkitektúr eða staðsett í opinberu rými og í einkasöfnum; oft er þeim ætlað að þess að verka rúm eða sjónarmið á mismunandi hátt.

Aðferðir og efni: Helstu aðferðir eru skurð (carving) úr steini eða tré, mótun (modeling) með efnum eins og leir eða vaxi, og stœpa með móti (casting). Einnig er bygging/uppbygging (construction/assemblage) notuð þar sem ýmis hlutar eru sameinaðir. Nútímaskúlptúr lætur einnig til sín taka með tækni eins og 3D-prentun og fjölbreyttum efnisvali. Einkenni verkanna eru oft þrívídd og rúmleg nálgun sem kyrrist við tilfinningar og hugmyndir í staðinherits.

Efni hafa breyst með tímanum: steinn og málmar (t. d. brons, járn, stál), tré, leir, plastefni, gler og önnur ný efni. Verk geta verið táknræn, abstrakt eða realistísk og vísa oft til menningarlegra eða persónubundinna tengsla.

Saga og stílar: Skúlptúr hefur þróast frá forn-grundvelli til nútímans. Grísk og rómversk raunlist höfðu langvarandi áhrif, en á 19. og 20. öld þróaðust abstrakt og konseptual skúlptúr. Margvíslegar stefnu og tækni hafa gert skúlptúr að krefjandi og samverkandi formi samtímalistar.

Ísland: Íslenskur skúlptúrlistur þróaðist markvisst á 20. öld. Þekktustu listamenn Íslands eru Einar Jónsson (1874–1954), oft kallaður faðir íslenskrar skúlptúrlistar, og Ásmundur Sveinsson (1893–1972), sem vann með sterka stylized form. Í dag eru verk íslenskra skúlptúrista sýnd í opinberu rými, í listasöfnum og í einkasöfnum, og skúlptúr gegnir mikilvægu hlutverki í borgarumhverfi og menningarlífi.