sabitlenmek

Sabitlenmek, Türkçede "sabit" kökünden türeyen, bir nesnenin veya durumun yerinde durur hâle gelmesi, kalıcı veya sabit bir konuma gelmesi anlamına gelen fiildir. Genelde kendi kendine veya dış etkiyle hareketliliğinin sona ermesi, yerinin belirginleşmesi veya güvenli şekilde tutturulması durumlarını anlatmak için kullanılır.

Köken bakımından "sabit" sözcüğü Arapça kökenli olup, "-lenmek" yapım ekiyle birleşerek edilgen/oluşsal anlamı vurgulayan "sabitlenmek" fiilini oluşturur. Yapı olarak geçişli "sabitlemek" ile zıtlık gösterir: "sabitlemek" bir şeyi sabitleme eylemini, "sabitlenmek" ise sabit hâle gelmeyi ifade eder.

Kullanım alanları geniştir; mekanik ve inşaat bağlamında parçaların yerlerine sabitlenmesi, tıbbi bağlamda kemik veya cihazların sabitlenmesi, veri veya durumların stabil hale gelmesi gibi teknik kullanımların yanı sıra duygusal ya da toplumsal bağlamlarda da mecazi anlamlarla kullanılır. Örnekler: "Vida sıkıldıkça panel sabitlendi." / "Planlar netleştikçe ortam sabitlenmeye başladı."

Eş ve yakın anlamlılar arasında "sabitleşmek", "yerleşmek" ve "tutunmak" bulunur; karşıt anlamlısı ise "gevşemek", "yerinden oynamak" veya "sallanmak"tır.