predispozitë

Predispozita është një prirje ose ngjitje ndaj një gjendjeje, sjellje ose karakteristike që rrit probabilitetin për një rezultat të caktuar. Ajo tregon një rrezik të shtuar, por nuk e përcakton me siguri se çfarë do të ndodhë në të ardhmen. Predispozita mund të jetë gjenetike, mjedimore ose një ndërveprim i tyre.

Termi përdoret gjerësisht në mjekësi, psikiatri dhe psikologji, si dhe në studimet mbi mënyrën si faktorët gjenetikë dhe fryrjet mjedimore kontribuojnë ndaj zhvillimit të sëmundjeve dhe sjelljeve.

Shkaqet për predispozitën përfshijnë faktorët gjenetikë, ekspozimin ndaj faktorëve të rrezikut në jetesë, siç janë dieta, stili i jetesës, ekspozimet mjedisore, dhe ndërveprimet komplekse mes tyre. Për shembull, një predispozitë gjenetike për sëmundje të caktuara mund të shfaqet vetëm nën një mjedis të caktuar ose me një sërë kushtesh të tjera.

Ndonjëherë predispozita njihet si faktor rreziku, dhe ndryshimi i stilit të jetesës ose monitorimi mjekësor mund të zvogëlojë probabilitetin e shfaqjes së sëmundjes ose të ulë ndikimin e saj në jetën e individit. Ajo në mënyrë të përgjithshme nuk parashtron një diagnozë.

Në mjekësi dhe shkenca e sjelljes, vlerësimi i predispozitës bazohet tek historia familjare, vlerësimet gjenetike dhe modelet e risqeve, që ndihmojnë në parashikimin e mundësive dhe udhëheqin ndërhyrjet parandaluese.