psikologji

Psikologjia është shkenca që studion proceset mendore dhe sjelljen e qenieve njerëzore dhe kafshëve. Ajo përfshin mënyrat se si mendojmë, kujtojmë, ndërveprojmë, ndiejmë dhe zhvillohemi gjatë jetës. Qëllimi i psikologjisë është të përshkruajë, shpjegojë, parashikojë dhe ndikojë në sjellje dhe në mirëqenien mendore.

Dega kryesore përfshin psikologjinë klinike dhe këshillimin, psikologjinë zhvillimore, psikologjinë kognitive, psikologjinë sociale, psikologjinë industrial-organizative, neuropsikologjinë, psikologjinë edukative dhe psikologjinë sportive. Këto fusha bashkëveprojnë për të kuptuar mënyrën se si truri dhe përvojat formojnë sjelljen në kontekste të ndryshme.

Metodat në psikologji përfshijnë eksperimentet në laborator, vëzhgimin në natyrë, studimet e rasteve dhe anketat, si dhe analiza korrelacionale dhe të të dhënave në shkallë të gjerë. Përparimet në neuroshkenca—përfshirë teknikat si rezolucionet e imazhit ose EEG—ndihmojnë të lidhin proceset mendore me aktivitetet e trurit. Njohja ndërdisiplinare mbështet interpretimet psikologjike në mënyrën më gjithëpërfshirëse.

Historikisht, psikologjia ka rrënjë në traditat filozofike dhe më vonë në nëndjekjen fiziologjike të trurit. Wilhelm Wundt themeloi laboratorin e parë të psikologjisë eksperimentale në vitin 1879. Gjatë shekullit të XX, trendet si behaviorizmi, psikologjia kognitive dhe psikoanaliza formuan metodat dhe konceptet e reja.

Aplikimet përfshijnë trajtimin e çrregullimeve mendore, këshillimin, arsimin, zhvillimin organizativ, sigurimin në vendin e punës dhe shërbimet sociale. Etika, përfshirë miratimin e informuar, konfidencialitetin dhe respektimin e dinjitetit të individëve, është thelbore në të gjitha praktikat e psikologjisë.