poznawczobehawioralny

Poznawczobehawioralny (poznawczo-behawioralny, CBT) to rodzina terapii psychoterapeutycznych łącząca elementy orientowane na myśli (poznawcze) i na zachowanie (behawioralne). Celem jest identyfikowanie i modyfikowanie dysfunkcyjnych myśli, przekonań i schematów oraz nieadaptacyjnych zachowań, co prowadzi do zmian nastroju i funkcjonowania. Podejście operuje założeniem, że myśli, emocje i zachowania tworzą trójkąt wpływu; zmiana jednego elementu może prowadzić do zmian w pozostałych.

Geneza CBT rozwijała się w latach 1960–1970 dzięki pracom Aarona Becka nad depresją i Albertowi Ellisowi (REBT); później koncepcje te uzupełniono o techniki behawioralne i treningowe, co doprowadziło do zintegrowanego modelu praktycznego.

Zastosowania obejmują m.in. zaburzenia depresyjne, zaburzenia lękowe (fobie, lęk napadowy, zaburzenie lękowe uogólnione), zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne, zaburzenia odżywiania, PTSD i inne zaburzenia psychospołeczne. CBT stosowana jest także w terapii krótkoterminowej, profilaktyce nawrotów i leczeniu problemów związanych ze stresem.

Techniki obejmują restrukturyzację poznawczą (identyfikacja i korygowanie myśli automatycznych), ekspozycję i desensytyzację, trening umiejętności społecznych, planowanie zadań domowych, dzienniki nastroju oraz eksperymenty behawioralne. Terapia opiera się na praktyce opartej na dowodach i aktywnym zaangażowaniu pacjenta.

Mocne strony CBT to poparcie badaniami i elastyczność; ograniczenia to zależność od motywacji, różnice kulturowe i czasochłonność leczenia.